arnessysla@krabb.is 482 1022

Cove 19

ATH: þessi grein er þýdd og var áður birt af World Health Organization (WHO)

Í desember 2019 greindist fjöldi alvarlegara lungnabólgutilfella í Kína. Rannsóknir sýndu að það var af völdum áður óþekts vírus, sem nú er þekktur undir nanfinu Coronavirus 2019. Eða Cove-19. Í þessu myndbandi munum við líta á það sem nú er vitað um vírusinn. Hafðu í huga að þetta er nýr vírus og það sem vitað er um hann núna gæti breyst í nálægri framtíð.

Myndbandið er frá World Health Organization (WHO)

Coronaviruses eru stór hópur vírusa; sem samanstendur af kjarna erfðaefnis umlukið hjúpi próteinspikka sem myndar útlit kórónu. Kóróna á latínu heitir ‘Corona’ og má rekja nafngiftina til þess. Það eru mismunandi tegundir af kransæðaveirum sem valda einkennum í öndunarfærum og stundum einnig í meltingarfærum.

Öndunarfæraeinkenni geta verið allt frá kvef til lungnabólgu. Hjá flestum sem sæykjast hafa einkennin verið væg. Hins vegar eru nokkrar tegundir af kransæðaveirum sem geta valdið alvarlegum sjúkdómi, þar á meðal SARS – Coronavirus, sem var greind í Kína 2003, og MERS – Coronavirus, sem fyrst var greint í Sádi Arabíu árið 2012. Coronavirus 2019 var fyrst greint í Kína 2019.

Í upphafi greindist vírusinn hjá hópi fólks með lungnabólgu í Wuhan í Kína. Sjúkdómurinn hefur síðan breiðst út manna á milli. Veiran breiddist hratt út innan Kína og síðan þaðan til annarra landa.

Hvaðan kom vírusinn?

Það er vitað að kransæðaveirurnar greinast í ýmsum tegundum dýra. Stundum geta þessir vírusar smitast frá dýrum til manna. Þetta er kallað stökkbreyting og getur stafað af ýmsum orsökum. Sem dæmi má nefna MERS frá úlfalda. Um dýrahýsil kransæðavírsins Cove-19 er enn ekki vitað.

Hvernig smitast vírusinn?

Enn á eftir að staðfesta nákvæmlega hvernig vírusinn smitast. Almennt er smitunarleið öndunarfærasjúkdóma í vegna úta sem myndast þegar smitaður maður hósta eða hnerrar eða í gegnum eitthvað sem við snertum hefur verið mengað af vírusnum. Fólk sem er í mestri hættu á smiti eru þeir sem eru í nánu sambandi við dýr, og þeir sem annast fólk sem smitað er af vírusnum. Svo sem fjölskyldumeðlimir eða heilbrigðisstarfsmenn.

Hver eru einkenni sjúkdómsins?

 Samkvæmt  því sem vitað er geta einkennin verið margvísleg. Allt frá vægum einkennum til alvarlegri einkenna. Algengast er að fólk fái hita og einkenni í öndunarfærum eins og hósta og mæði. Í alvarlegri tilvikum hefur verið um lungnabólgu, nýrnabilun og dauða að ræða. Hlutfall dánartíðni smitaðra einstaklinga er ekki vitað nákvæmlega um ennþá.

Hvernig getum við sagt hvort einhver sé smitaður? (Greining)

Sýkingu er hægt að greina með prófi sem kallast PCR eða Polymerase Chain Reaction. Það er eingöngu framkvæmt á heilbrigðisstofnunum. Eins og er eru engin þekkt lyf við vírusnum og meðferð því eingöngu stuðningsmeðferð. Sem stendur er ekkert bóluefni til gegn vírusnum. Meðferðir og bóluefni eru þó í þróun.

Hvernig komum við í veg fyrir smit?

Þessi nýja vírus er með takmarkaða landfræðilega útbreiðslu, en það eru þó ýmsir staðlaðir hollustuhættir sem mælt er með til verndar gegn honum. Má þar nefna að hylja munn og nef með grímu, vefjum eða sveigðum olnboga. Forðist náið samband við þá sem eru smitaðir. Viðeigandi notkun á grímum og persónuhlífum, sérstaklega í heilsugæslunni, þvo hendur reglulega með sápu og vatni og með sóttvarnarlegi. Aðgerðir sem hægt er að grípa til, til að koma í veg fyrir smit frá dýrum eru, að forðast óþarfa snertingu við dýr, þvo hendur eftir snertingu við dýr eða dýraafurðir og tryggja að dýraafurðir séu soðnar vandlega áður en þeirra er neytt. Þá er mikilvægt að halda kyrru fyrir heimavið ef þér líður illa. Ef þú ert með hita, hósta eða öndunarerfiðleika skaltu leita til læknis án tafar.

ATH: þessi grein er þýdd og var áður birt af World Health Organization (WHO)

Comments are closed.